Polscy przedsiębiorczy naukowcy, którzy chcą rozwijać swoje pasje i zainteresowania, mogą skorzystać z szerokiej oferty programów wspierania rozwoju nauki. W kolejnej części cyklu przedstawiamy informacje o instytucjach i programach oferujących dofinansowanie na działalność badawczo-rozwojową realizowaną w Polsce lub we współpracy międzynarodowej z uczestnictwem polskich jednostek lub zespołów badawczych.
Krajowe instytucje publiczne oraz prywatne fundacje i organizacje non-profit udzielają finansowania w formie bezzwrotnych grantów dla najbardziej interesujących projektów i najwyższej klasy polskich zespołów badawczych oraz indywidualnych naukowców na różnych etapach rozwoju kariery zawodowej.
Programy finansowania nauki i współpracy z biznesem ze środków krajowych i europejskich (cz. 1/2)
Najważniejsze instytucje i organizacje, które skupiają się na finansowaniu rozwoju polskiej nauki ze środków budżetowych i prywatnych środków krajowych zostały opisane poniżej.
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego
Główną działalnością ministerstwa w zakresie spraw nauki i naukowców jest realizacja zadań związanych z finansowaniem nauki polskiej wynikających z ustawodawstwa oraz współtworzenie krajowej polityki naukowej. Oprócz finansowania i rozliczania środków na naukę oraz na finansowanie działalności statutowej (tzw. dotacji budżetowej jednostek naukowych), ministerstwo zajmuje się także tworzeniem dodatkowych programów na poziomie krajowym i europejskim.
Jednym z działań instytucji jest wspieranie udziału polskich naukowców w programie „Horyzont 2020”. Stworzony program „Granty na granty” ma za zadanie wspomóc polskich koordynatorów w programach badawczych Unii Europejskiej.
Inną inicjatywą ministerstwa wspierającą naukowców, którzy chcą rozwijać współpracę z biznesem jest program „Top 500 Innovators”. Celem programu jest podniesienie kwalifikacji polskich kadr sfery B+R w zakresie współpracy z gospodarką, zarządzania badaniami naukowymi oraz komercjalizacji ich wyników.
Programem stworzonym specjalnie dla polskich naukowców o profilu humanistycznym jest Narodowy Program Rozwoju Humanistyki. Inicjatywa ta powstała po konsultacjach z przedstawicielami środowisk humanistycznych w Polsce. Celem programu jest ułatwienie integracji polskiej humanistyki z humanistyką światową oraz wsparcie rozwoju kariery naukowej młodych naukowców, we współpracy z zagranicznymi ośrodkami naukowymi. Program ma też upowszechniać osiągnięcia humanistyki polskiej w świecie. Wielkość środków przeznaczona na program wynosi 280 mln zł, z czego 80 mln zł zostanie wydatkowana w 2015 roku.
Kolejnym programem stworzonym dla młodych naukowców, w szczególności utalentowanych polskich studentów jest „Diamentowy Grant”. Dzięki programowi corocznie stu wybitnych uczonych może otrzymać do 200 tysięcy złotych na sfinansowanie własnych projektów naukowych, realizowanych w polskich uczelniach i instytutach badawczych. Więcej informacji o inicjatywie oraz kolejnych edycjach konkursu i dokumentach aplikacyjnych znajduje się na stronie:
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego nadzoruje także działalność Narodowego Centrum Nauki oraz Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.
Więcej informacji o możliwościach finansowych nauki i naukowców oferowanych przez ministerstwo znajduje się pod linkiem: http://www.nauka.gov.pl/nauka/. Dodatkowo aktualne oferty indywidualnych programów współpracy naukowej z instytucjami międzynarodowymi zostały opisane na stronie: http://www.nauka.gov.pl/wspolpraca-z-zagranica_hp/.
Narodowe Centrum Badań i Rozwoju
Narodowe Centrum Badań i Rozwoju jest agencją wykonawczą Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Centrum zostało powołane w 2007 roku jako jednostka realizująca zadania z zakresu polityki naukowej, naukowo-technicznej i innowacyjnej państwa. Środki finansowe rozdysponowywane przez Centrum są rozdzielane w ramach programów: krajowych, strategicznych, międzynarodowych oraz specjalnych projektów związanych z obronnością i bezpieczeństwem. Należy podkreślić, że zadaniem Centrum jest finansowanie i zrządzanie projektami badawczymi i rozwojowymi, które bezpośrednio przekładają się na rozwój innowacyjności. Źródłem środków finansowych jest budżet Skarbu Państwa oraz środki funduszy Unii Europejskiej.
Do programów strategicznych, w ramach których na zasadzie konkursowej udostępnianie są środki, należą:
- Środowisko naturalne, rolnictwo i leśnictwo – BIOSTRATEG
- Profilaktyka i leczenie chorób cywilizacyjnych – STRATEGMED
- Zaawansowane technologie pozyskiwania energii
- Interdyscyplinarny system interaktywnej informacji naukowej i naukowo technicznej
- Zintegrowany system zmniejszenia eksploatacyjnej energochłonności budynków
- Poprawa bezpieczeństwa pracy w kopalniach
- Technologie wspomagające rozwój bezpiecznej energetyki jądrowej
Wśród programów krajowych należy wymienić: programy sektorowe, Blue Gas, BRIdge, BroTech, CuBR, DEMONSTRATOR+, GEKON, GO_GLOBAL.PL, GRAF-TECH, Inicjatywa technologiczna, IniTech, Innotech, Innowacje Społeczne, KadTech, Kreator Innowacyjności, Lider, Patent Plus, Poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy, Program Badań Stosowanych, Projekty Badawcze Rozwojowe, Projekty Celowe oraz RID, SPIN-TECH, i TANGO.
Informacje o zakresie poszczególnych programów, kolejnych edycjach konkursów oraz wymagane wzory dokumentów aplikacyjnych znajdują się na stronie: http://www.ncbir.pl/.
Narodowe Centrum Nauki
Centrum zostało stworzone jako instytucja wykonawcza Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, powołana do wspierania działalności naukowej w zakresie badań podstawowych. Finansowane projekty mają na celu zdobycie nowej wiedzy i wyjaśnianie podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów, ich zdaniem nie jest stworzenie rozwiązań do zastosowań praktycznych ani użytkowania.
Centrum finansuje projekty w trzech panelach dyscyplin naukowych: nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce (HS), nauk ścisłych i technicznych (ST) oraz nauk o życiu (NZ).
W zależności od etapu rozwoju kariery naukowej badacza oraz zakresu planowanych badań, naukowcy mogą aplikować o środki finansowe w dwunastu rodzajach konkursów. Konkursy są uruchamiane cyklicznie a kolejne nabory umożliwiają kontynuowanie rozwoju indywidualnym naukowcom swoich pomysłów badawczych.
Centrum realizuje następujące konkursy:
OPUS – konkurs na projekty badawcze, w tym finansowanie zakupu lub wytworzenia aparatury naukowo-badawczej niezbędnej do realizacji tych projektów.
PRELUDIUM – konkurs na projekty badawcze realizowane przez osoby rozpoczynające karierę naukową nieposiadające stopnia naukowego doktora.
SONATA – konkurs na projekty badawcze realizowane przez osoby rozpoczynające karierę naukową posiadające stopień naukowy doktora.
SONATA BIS – konkurs na projekty badawcze mające na celu powołanie nowego zespołu naukowego, realizowane przez osoby posiadające stopień naukowy lub tytuł naukowy, które uzyskały stopień naukowy doktora w okresie od 2 do 12 lat przed rokiem wystąpienia z wnioskiem
HARMONIA – konkurs na projekty badawcze realizowane w ramach współpracy międzynarodowej
MAESTRO – konkurs dla doświadczonych naukowców na projekty badawcze mające na celu realizację pionierskich badań naukowych, w tym interdyscyplinarnych, ważnych dla rozwoju nauki, wykraczających poza dotychczasowy stan wiedzy, których efektem mogą być odkrycia naukowe.
SYMFONIA – konkurs na międzydziedzinowe projekty badawcze realizowane przez wybitnych naukowców, których badania wyróżniają się najwyższą jakością, odważnym przekraczaniem granic pomiędzy różnymi dziedzinami nauki, przyczyniając się do tworzenia nowych wartości i otwierania nowych perspektyw w nauce
ETIUDA – konkurs na stypendia doktorskie.
FUGA – konkurs na krajowe staże po uzyskaniu stopnia naukowego doktora
TANGO – konkurs na projekty zakładające wdrażanie w praktyce gospodarczej i społecznej wyników uzyskanych w rezultacie badań podstawowych
POLONEZ – konkurs dla naukowców przyjeżdżających z zagranicy
Centrum realizuje także projekty w ramach programów międzynarodowych.
Więcej informacji o aktualnie otwartych konkursach, wymaganiach formalnych oraz sposobie aplikowania o granty znajduje się na stronie: www.ncn.gov.pl.
Informacje o instytucjach oraz prowadzonej przez nie działalności pochodzą ze stron internetowych jednostek.
