Facebook wywraca do góry nogami świat OSINTowców, Maltego wchodzi do Europy, OSINT staje się modny. Czy coś jeszcze się wydarzyło w 2019 roku? Zapraszamy na subiektywną analizę rynku informacji.
Konsekwencje Cambridge Analytica
Po ujawnieniu, w marcu 2018 roku, manipulowania przy wyborach w różnych krajach z pomocą firmy Cambridge Analytica z wykorzystaniem danych z Facebooka, świat zaczął zastanawiać się nad prywatnością i ochroną danych. Jednak, pomimo medialnej nagonki i przesłuchań prezesa Facebooka przed Kongresem amerykańskim, nic nie ruszało pozycji firmy (np. w rankigu Alexa, strona nawet nie drgnęła). Facebook rozpoczął jednak powolne zmiany w zakresie ochrony danych użytkowników. Kulminację tych zmian cale środowisko OSINTowe odczuło mocno na początku czerwca 2019.
Wtedy też administracja portalu zdecydowała o głębokim ukryciu i zaszyfrowaniu (lub usunięciu) tzw. Facebook Search Graph – mechanizmu, dzięki któremu można było uzyskać wiele informacji o wybranym użytkowniku. Można było ustalić między innymi: jakie posty komentował dany użytkownik, jakie zdjęcia polubił etc. Nie da się ukryć, że była to bardzo potrzebna i wśród osób pozyskujących informacje jedna z często używanych technik. I tu nagle trach.
Z dnia na dzień narzędzia przestały działać, na forach branży OSINTowej zawrzało. Każdy szukał alternatywy, nowego sposobu dotarcia do informacji o użytkownikach Facebooka, w panice każdy sprawdzał czy jeszcze, któreś narzędzie działa. Przez chwilę nieliczne działały, ale niestety Facebook coraz bardziej zamykał dostęp do swojego portalu. Na tą chwilę pozostały tylko narzędzia płatne.
To nadal nie wszystkie konsekwencje po aferze Cambridge Analytica. Nic tak nie zaszkodziło portalowi Zuckerberga, jak publikacja filmu „Hakowanie Świata”, o kulisach całej sprawy. Jest to spopularyzowany dokument nakręcony na zlecenie Netflix. Cała sprawa została podana w prosty i zrozumiały sposób. To naprawdę (choć tylko na chwilę) zaszkodziło Facebookowi. W globalnym rankingu stron www FB znalazł się na 8. miejscu. A w niektórych krajach, nawet poza pierwszą 10. Jak na to, że jest to zazwyczaj 2 lub 3 najpopularniejsza strona na świecie, było to bardzo dużym spadkiem. Oczywiście po kilku miesiącach sprawa wróciła na pierwotne tory i Facebook znów jest 4. najczęściej odwiedzaną stroną na świecie.
Wcześniej wspomniałam o narzędziach płatnych, to też mocno zauważalny trend w 2019 roku. Kilka popularnych narzędzi wspierających działania białego wywiadu w sieci skomercjalizowało swoje działa w minionym roku.
Dezinformacja wyborcza i nie tylko
2019 rok był dla Unii Europejskiej wyjątkowo ważny ze względu na wybory do Europarlamentu. Nauczeni doświadczeniem i odczuwalnym rosnącym zagrożeniem pojawiających się zewsząd nieprawdziwych informacji, UE przygotowała „Kodeks postępowania w zakresie przeciwdziałania dezinformacji i fake news”. Jego publikacja miała miejsce, co prawda, w grudniu 2018, ale dopiero zeszły rok pokazał nam jak ma to funkcjonować w praktyce. Duże portale tj. Facebook, Twitter i Google zostały zobligowane do zaostrzenia między innymi polityki reklamy politycznej oraz wprowadzenia mechanizmów. W maju poprzedniego roku, platformy społecznościowe, musiały złożyć sprawozdanie z realizacji zadań wynikających z kodeksu. Szczegóły tutaj https://cyberpolicy.nask.pl/kwietniowe-sprawozdania-platform-internetowych-dotyczace-postepow-w-zwalczaniu-dezinformacji/
Wiosną ukazała się bezpłatna publikacje Stowarzyszenie Profesjonalistów Informacji dotycząca „Weryfikacji Informacji. Narzędzia i techniki”.
W kontekście dezinformacji warto się również przyjęć raportowi NASK pt. Zjawisko dezinformacji w dobie rewolucji cyfrowej. Państwo. Społeczeństwo. Polityka. Biznes.
Bellingcat, Maltego i Google hacking
Dzięki sukcesom zespołu z portalu Bellingcat, coraz więcej osób zaczyna rozumieć czym jest OSINT, biały wywiad czy też dziennikarstwo śledcze ale w otwartych zasobach sieci. Oczywiście, jeśli ktoś z Was jeszcze nie zna tego portalu to serdecznie polecam, szczególnie jeśli chodzi o czytanie doskonałych case study o wyszukiwaniu informacji. W 2019 film o Bellingcat wygrał nagrodę Emmy w kategorii film dokumentalny.
Maltego.com czyli program oficjalnie wkracza do Europy. Program firmy Paterva, z RPA, pod nazwą Maltego znany jest części osób zajmujących się OSINTem. Jest to narzędzie automatyzujące działania związane z pozyskiwaniem informacji z sieci. Dostępne jest w różnych wersjach licencji, w tym wersji Community Edition, czyli bezpłatnej.
W maju 2019 ukazała się moja i Justyny Trzeciakowskiej książka dotycząca zaawansowanego wyszukiwania informacji z wykorzystaniem wyszukiwarki Google. Tłumaczymy w niej, jak korzystać z zaawansowanych operatorów, pełnego wachlarza narzędzi Internetowego giganta. W publikacji znajduje się także część poświęcona ukrytej sieci i innym ważnym zasobom OSINT. Książka „Google hacking czyli jak szukać w Google, aby zarabiać pieniądze, budować biznes i ułatwić sobie pracę” zbiera bardzo dobre recenzje i warto podkreślić, że jest pierwszą książką w Polsce poświęcona tylko wyszukiwaniu informacji w Google.
Co jeszcze przyniósł 2019?
- Pojawiła się nowa wyszukiwarka na europejskim rynku intelx.io
- W maju odbyła się 4. Edycja Warsztatu Pracy Infobrokera. Ponad 200 researcherów, analityków, detektywów, bibliotekarzy, przedstawicieli administracji oraz wojska dyskutowało i szkoliło się w zakresie łączących ich pasji: informacji. A już w maju 2020 Warsztat Pracy Infobroker 5.0., śledźcie szczegóły na stronie spi.org.pl lub u nas.
- Z końcem roku zaczęły obowiązywać nowe rejestry, które ułatwiają weryfikację przedsiębiorstw czyli Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych, Biała Lista Podatników VAT
- Stowarzyszenie Demagog zyskało status International Fact-checking Network, jako jedyne w Polsce. Więcej znajdziecie na www.demagog.org
- W jesieni cała Polska zaczęła się interesować programem Pegazus
Jeśli Waszym zdaniem coś mi umknęło, nie napisałam o czymś ważnym w świecie OSINT A.D. 2019 to dajcie znać w komentarzach lub napiszcie do redakcji.
