ResearchGate to sieć społecznościowa stworzona w 2008 roku z zamysłem integracji środowiska akademickiego oraz upowszechniania wyników badań naukowych. Założycielska idea jest aktualna do dziś, zaś sam serwis, zaczynający niegdyś jako trzyosobowy start-up, na przestrzeni lat stał się jedną z najpopularniejszych (obok m. in. Academia.edu) internetowych platform wspierających komunikację naukową. Najświeższe dane mówią o 20 milionach użytkowników z ponad 190 krajów świata i kolekcji składającej się z przeszło 150 milionów stron publikacji.
Skąd ta popularność i co OSINT-owiec może tu znaleźć?
Repozytorium
Tym, co skłania internautów do odwiedzenia ResearchGate, jest z pewnością przejrzysty profil użytkownika i realizowana za jego pośrednictwem repozytoryjna funkcja platformy, pozwalająca autorowi na dodawanie do serwisu swoich prac oraz udostępnianie ich szerszej publiczności. Jako że serwis z założenia ma charakter profesjonalny, konto mogą tu utworzyć jedynie osoby powiązane ze środowiskiem akademickim – podczas rejestracji należy podać adres mailowy, znajdujący się w domenie instytucji badawczej (np. uczelni). To, czy i w jakim stopniu konto jest prowadzone rzetelnie (i np. na bieżąco aktualizowane), zależy oczywiście od samego badacza.
W założeniu jednak mamy tu dostęp do podstawowych informacji o naukowcu (w tym m.in. o jego stanowisku i stopniu naukowym, miejscu zatrudnienia, zainteresowaniach badawczych, obszarach ekspertyzy, działalności redakcyjnej etc.), jak również do zamieszczonych przez niego prac. Mogą to być książki, artykuły naukowe, rozdziały z monografii, prezentacje, surowe dane badawcze, materiały konferencyjne, notatki i preprinty – wachlarz form jest naprawdę szeroki. Warto mieć na uwadze, że materiały te niekoniecznie będą dostępne w pełnym tekście. Jeśli prawa autorskie nie pozwalają na zamieszczenie w serwisie całej publikacji, do dyspozycji będziemy mieć jedynie informacje bibliograficzne. Oprócz biogramu i wykazu prac w profilu użytkownika znajdziemy także podstawowe statystyki dotyczące aktywności publikacyjnej danego badacza, takie jak: liczba cytowań, indeks Hirscha, sumaryczna liczba wyświetleń prac danego autora oraz stopień zainteresowania pozostałych członków społeczności jego publikacjami (Research Interest Score).
Społeczność
Wiadomo już, jak ResearchGate realizuje założenie dotyczące upowszechniania nauki. W swej naturze jest to jednak serwis społecznościowy, zatem pora wyjaśnić, na czym polega „sieciowość” tej platformy. Funkcję Facebookowego „dodawania do znajomych” zastąpiono tu opcją „Follow” – zakładając konto mamy możliwość zaobserwowania (w praktyce: dodania do swojej sieci) naukowców, kolegów i współautorów naszych prac, którzy prowadzą badania w pokrewnym – lub po prostu interesującym nas – obszarze.
Jeśli nasza praca zainteresowała innego użytkownika, ma on możliwość jej zarekomendowania, obserwowania, zapisania na później lub udostępniania dalej. Taką pracę można też pobrać (o ile dostępny jest pełen tekst). Dodatkowo, jeśli praca nie została udostępniona w wersji pełnotekstowej, istnieje możliwość bezpośredniego poproszenia autora o przesłanie nam pełnej wersji. Użytkownicy mogą także komunikować się między sobą wysyłając do siebie wiadomości, jak również zadawać pytania na forum, udzielać na nie odpowiedzi i dzielić się wiedzą ekspercką uczestnicząc w dyskusjach naukowych (służy do tego zakładka „Questions”). Same pytania i odpowiedzi również mogą zostać zarekomendowane bądź udostępnione dalej, a interakcje danego badacza z innymi naukowcami zostaną odnotowane w jego profilu (w zakładce Research pod hasłami Questions i Answers). Z poziomu profilu głównego naukowca z łatwością dowiemy się także, kto należy do jego „sieci”, w tym m. in. przez kogo dany autor został zacytowany, z kim najczęściej publikuje, kogo obserwuje i kto obserwuje jego.
Co jeszcze
ResearchGate to również dodatkowe funkcjonalności, mające na celu m. in. wspieranie widoczności danego naukowca oraz rozwój jego kariery zawodowej. Warto tu wspomnieć chociażby o zakładce Jobs, czyli ofertach pracy rekomendowanych przez system konkretnemu naukowcowi na podstawie jego preferencji (takich jak np. lokalizacja). Na uwagę zasługuje także testowana właśnie opcja Research Spotlights, pozwalająca na wyświetlanie wybranej przez naukowca publikacji nie tylko w ramach jego sieci kontaktów, ale poza również poza nią, przez okres 30 dni. Jako że Spotlights są dopiero w wersji beta, możliwość ich testowania ma jedynie określona grupa użytkowników platformy. Z końcem marca planowane jest natomiast wyłączenie Projektów, dzięki którym możliwe było bieżące informowanie o postępach w badaniach nad danym zagadnieniem. O powodach tej decyzji, jak również o innych planowanych w serwisie zmianach, można przeczytać w ResearchGate Updates.
Nie mam konta, co dalej?
Jeśli nie posiadamy konta w serwisie ResearchGate, a zależy nam na pozyskaniu informacji właśnie z tego źródła, dobrze jest spróbować swoich sił w wyszukiwarce Google. Pomocna będzie tu komenda site:. Wystarczy wpisać interesujące nas słowo kluczowe, np. imię i nazwisko badacza, po czym dodać site:researchgate.net (przykładowo: Tom Wilson site:researchgate.net). Tak ułożona instrukcja powinna zwrócić nam profil/profile badacza, którego szukamy (można też wziąć imię i nazwisko w cudzysłów, aby zyskać na precyzyjności). Klikając w nie, przeniesiemy się na stronę serwisu i będziemy w stanie pozyskać informacje na temat szukanej osoby.
Czy będą to dokładnie te same dane, o których pisałam wyżej? Nie do końca. Bez logowania mamy dostęp do okrojonej (choć wciąż cennej) wersji. Zobaczymy mianowicie podstawowe informacje o zatrudnieniu i wykształceniu, zainteresowaniach badawczych, realizowanych projektach, pytaniach, które zostały zadane przez danego badacza na forum, jak również nieco „odchudzone” statystyki i wykaz członków znajdujących się w jego sieci (listę współpracowników, osób cytujących danego autora i tych, które on sam cytował w swoich pracach). Nie dotrzemy natomiast m. in. do pogłębionych statystyk (np. Research Interest Score czy indeksu Hirscha) i rozbudowanego widoku działu Research.
Do naszej dyspozycji pozostaje jednak wewnętrzna wyszukiwarka, dzięki której możemy namierzyć interesujące nas publikacje, wątki na forum bądź samych autorów prac. Jeśli to wciąż za mało, nasz głód informacji zaspokoić może katalog tematyczny (Discover by topic), prezentujący występujące w serwisie zagadnienia naukowe w układzie alfabetycznym. Klikając np. w hasło Learning mamy możliwość przejrzenia ponad miliona publikacji i 2,5 tysiąca pytań na forum związanych z tym tematem.
Podsumowanie
ResearchGate pozwala na pozyskanie szczegółowych informacji o osobach z szeroko pojętego świata nauki, jak również na zapoznanie się z udostępnionymi przez nich publikacjami. Źródło to może się okazać pomocne wszędzie tam, gdzie mamy za zadanie zweryfikować danego naukowca, ocenić jakość jego pracy czy też określić powiązania pomiędzy nim a innymi badaczami. Może też stanowić alternatywę i/lub uzupełnienie dla wyszukiwarek i baz udostępniających pełne teksty publikacji naukowych (tym bardziej, że spotkać możemy tutaj także mniej „oficjalne” formy, takie jak chociażby preprinty, surowe dane badawcze, negatywne rezultaty badań wstępnych etc.). Nawet bez logowania można tu znaleźć naprawdę sporo cennych informacji.