Ani kampanie społeczne, ani śledzące nas w sieci targetowane reklamy nie są już zaskoczeniem. Co jednak, jeżeli połączymy te dwie rzeczy? W Wielkiej Brytanii aktywne są kampanie, które wykorzystują dane wrażliwe do podążania za użytkownikiem w Internecie.
Badacze ze Szkockiego Centrum Badań nad Przestępczością i Wymiarem Sprawiedliwości (Scottish Centre for Crime and Justice Research – SCCJR) ostrzegają przed nową formą “rządu – influencera”.
Jego pojawienie się związane jest częściowo z tak zwaną nudge theory, czyli teorią ekonomii behawioralnej sformułowaną przez Richarda Thalera i Cassa Sunsteina. Zakłada ona kształtowanie architektury wyborów poprzez wykorzystanie niebezpośrednich sugestii oraz pozytywnego wzmocnienia. Wszystko ma na celu kształtowania zachowań ludzkich, przez stymulowanie pewnych postaw i wyborów lub wręcz przeciwnie, zniechęcanie do nich. Wykorzystanie nudge theory przez administrację państwową nie jest nowym zjawiskiem,
jej elementy takie jak uproszczanie procedur czy odwoływanie się do norm społecznych.
Nudge theory w rękach rządu
Nowe jest natomiast połączenie “teorii szturchania” z danymi gromadzonymi na nasz temat w sieci i wykorzystanie ich razem do stworzenia targetowanych kampanii internetowych. SCCJR zidentyfikował podobne kampanie stosowane w Wielkiej Brytanii, dotyczące różnych tematów.
Przykładowo, Home Office, czyli brytyjski departament odpowiedzialny m.in. za bezpieczeństwo i porządek publiczny prowadzi kampanię przeciwpożarową wycelowaną w osoby, które niedawno zakupiły zapałki lub świece. Tacy konsumenci mają na swoich urządzeniach Alexa usłyszeć reklamy zawierające wskazówki dotyczące bezpieczeństwa pożarowego. Skąd takie informacje o klientach? Z danych pozyskanych od portalu Amazon.
Kolejna akcja, tym razem koordynowana przez Narodową Agencję ds. Przestępczości, polega na identyfikowaniu młodzieży, która może być narażona na uwikłanie się w cyberprzestępczość. Tradycyjnie program opierał się na wizytach domowych i rozmowach z rodzicami, które pozwoliły na zebranie informacji i stworzenie profilu nastolatków, którzy są szczególnie podatni na kontakt z cyberprzestępczością. Na tej podstawie przygotowano kampanię internetową wyświetlającą się na wybranych serwisach. Dzięki analizie zebranych danych i przygotowaniu persony, zdecydowano się na umieszczenie takich targetowanych reklam na stronach dla graczy. Wykupiono ogłoszenia na stronach konwentów oraz portalach gamingowych.
Ciemne strony kampanii internetowych
Badacze z SCCJR są jednak sceptycznie nastawieni do takiej formy wpływu państwa na obywateli. Ostrzegają oni, że może ona okazać się szkodliwa. Po pierwsze, może ona zachęcać departamenty i agencje rządowe do beztroskiego wykorzystywania danych osobowych i informacji wrażliwych. Poza tym, często za wykonanie kampanii na rzecz organizacji odpowiedzialne są firmy zewnętrzne.
Co więcej, źle zaprojektowana akcja może odnieść odwrotny skutek, pogłębiając problem, a nie mu zapobiegając. Jako przykład podana została kampanię przeciwko przestępstwom z wykorzystaniem noża, która była wycelowana w fanów konkretnego gatunku muzyki słuchających jej za pośrednictwem serwisu YouTube. Badacze zwracają uwagę, iż ciągle natykanie się na wzmianki o nożach może sprawić, że młodzi ludzie będą bardziej skłonni myśleć, że ich noszenie jest powszechne, co ostatecznie pomoże im przekonać ich do noszenia broni.
SCCJR zauważają, że zjawisko to wykracza poza proste zastosowanie algorytmów do sortowania, nadzorowania
i oceniania. Zamiast tego jest częścią władzy rządowej. W połączeniu z tradycyjnymi formami przekazywania wiadomości i działaniami operacyjnymi, ma być ukierunkowaną interwencją w życiu behawioralnym i kulturalnych społeczności, napędzaną przez algorytmy. Szczególne jest połączenie dwóch odrębnych struktur władzy – rządowego zwrotu ku behawioryzmowi i prewencji, oraz infrastruktury kierowania i wywierania wpływu. Pełne podsumowanie badania dostępne jest tutaj. Co my możemy zrobić w związku z tym? Pamiętać jakie i ile informacji pozostawiamy po sobie w sieci, zarówno prywatnie jak i wykonując obowiązki zawodowe.
Źródła:
Collier B., Flynn G., et al., SCCJR Briefing Paper: Influence government: exploring practices, ethics, and power in the use of targeted advertising by the UK state, Scottish Centre for Crime and Justice Research, 09.2021, https://www.sccjr.ac.uk/publications/sccjr-briefing-paper-influence-government-exploring-practices-ethics-and-power-in-the-use-of-targeted-advertising-by-the-uk-state/
Hern A., Study finds growing government use of sensitive data to ‘nudge’ behaviour, “The Guardian”, 08.09.2021, https://www.theguardian.com/technology/2021/sep/08/study-finds-growing-government-use-of-sensitive-data-to-nudge-behaviour
