Jak zgodnie z prawem publikować zdjęcia lub filmy zawierające cudzy wizerunek?
W prawie polskim wizerunek podlega ochronie na gruncie kodeksu cywilnego – jako jedno z dóbr osobistych (art. 24 k.c.), na gruncie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 o ochronie danych osobowych – jako dana umożliwiająca rozpoznanie człowieka (art. 6 ustawy o ochronie danych osobowych) oraz na podstawie art. 81 ustawy z dnia 4 lutego 1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Powyższe rodzi konieczność dopełnienia określonych formalności celem zgodnego z prawem publikowania zdjęć lub filmów zawierających cudzy wizerunek.
Wizerunek, czyli co?
Wizerunkiem jest utrwalony obraz człowieka pozwalający na jego zidentyfikowanie, rozpoznanie jako konkretnej osoby. Co istotne, wizerunek to nie tylko twarz, czy wygląd zewnętrzny danej osoby, ale także inne jej cechy pozwalające na zindywidualizowanie, np. charakterystyczny sposób poruszania się, czy gestykulacji. Decydującym kryterium w odpowiedzi na pytanie czy mamy do czynienia z wizerunkiem jest możliwość rozpoznania danej osoby. I tak, np. nie będzie wizerunkiem utrwalona na fotografii dowolna część, np. noga o ile nie zawiera żadnych charakterystycznych znaków, znamion czy tatuaży.
Zgoda, ale jak?
Prawo autorskie w art. 81 stawia wymóg posiadania zezwolenia na rozpowszechnianie wizerunku udzielonego przez osobę na nim przedstawioną. Wymóg ten nie dotyczy sytuacji, w której dana osoba otrzymała zapłatę za pozowanie, chyba, że w treści umowy w sposób jednoznaczny zaznaczono, że pomimo zapłaconego wynagrodzenia na rozpowszechnienie wizerunku konieczna jest także odrębna zgoda modela – w takiej bowiem sytuacji mamy do czynienia z tzw. zgodą dorozumianą.
W świetle prawa brak jest wymogów co do formy, w jakiej powinna być wyrażona zgoda na publikację wizerunku, co za tym idzie zgoda ta może być wyrażona w formie dowolnej. W tym miejscu warto wskazać, że zgoda na rozpowszechnianie wizerunku często zamieszczana jest w różnego rodzaju umowach i regulaminach imprez. Ze względów dowodowych warto, aby zgoda wyrażona została w formie pisemnej – na wypadek ewentualnego sporu o wiele łatwiej będzie wykazać, że publikacja miała charakter legalny.
Wyrażenie zgody na publikację wizerunku musi być niewątpliwe. Co to oznacza w praktyce? Osoba udzielająca takiej zgody musi mieć świadomość podejmowanej przez siebie decyzji. Świadomość ta powinna swoim zakresem obejmować także miejsce, czas i charakter publikacji wizerunku, w tym również cel, dla którego jej wizerunek został rozpowszechniony.
Wyjątki
Obostrzenia wskazane w ustawie nie dotyczą osób powszechnie znanych, o ile wizerunek takiej osoby utrwalony został w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych. Jako przykład takich właśnie funkcji ustawodawca w katalogu otwartym wskazał funkcje polityczne, społeczne i zawodowe. I tak, na podstawie omawianego wyjątku możliwym i legalnym jest publikowanie zdjęć np. polityków, aktorów czy piosenkarzy. Pamiętać przy tym należy, iż wyjątek nie obejmuje sytuacji, gdy na rozpowszechnianym wizerunku osoby te wykonują czynności nie związane z pełnioną przez nich funkcją.
Wymóg posiadania zgody na publikację wizerunku nie dotyczy także sytuacji, gdy rozpowszechnianie dotyczy wizerunku osoby stanowiącej jednie szczegół pewnej większej całości. Nie ma więc konieczności pozyskiwania zgody każdego z uczestników koncertu, czy innej imprezy masowej jeżeli dana fotografia lub film została sporządzona w jej trakcie i obejmuje dane zgromadzenie, krajobraz, czy imprezę.
