Otwarte zasoby to nic innego jak materiały publicznie dostępne w Internecie, opublikowane razem z prawem do ich dalszego wykorzystania. Zaliczają się do nich podręczniki, testy, kursy online, różne multimedia i oprogramowanie.
Otwarte zasoby mogą stanowić doskonałe źródło w procesie kształcenia czy tworzenia prezentacji, stron www czy blogów. Dodatkowo można je zmieniać, poprawiać i dzielić się nimi.
Należy tylko pamiętać, że aby legalnie z nich korzystać, trzeba przestrzegać zasad licencji, na jakich materiały te zostały udostępnione:
Źródło grafiki: http://koed.org.pl/otwartosc/
Domena publiczna
W najwęższym znaczeniu jest to twórczość, z której można korzystać bez ograniczeń wynikających z uprawnień, które mają posiadacze autorskich praw majątkowych, gdyż prawa te wygasły lub twórczość ta nigdy nie była lub nie jest przedmiotem prawa autorskiego.
Zgodnie ze współczesnym polskim prawem autorskim oryginalne prace literackie, dzieła sztuki, utwory muzyczne itp. są chronione prawem od momentu ich stworzenia aż do 70 lat od śmierci autora/współtwórców. Po tym czasie wygasa prawo autorskie, a utwór wchodzi do domeny publicznej. Jednak korzystając z utworów z domeny publicznej nie należy zapominać o podpisaniu ich informacjami o autorze oraz wzmianką o tym, że utwór nie jest już chroniony prawem autorskim.
Polskie otwarte zasoby znajdziemy m.in. w :
- Cyfrowa Biblioteka Narodowa Polona (polska literatura, kultura i historia)
- Wikiźródła (teksty źródłowe)
- Wikimedia Commons (ilustracje, zdjęcia, dźwięki, animacje)
- Wolne Lektury (teksty lektur szkolnych)
- Otwarte zasoby (obszerna baza serwisów polskich i zagranicznych oferujących muzykę, książki, grafikę czy materiały edukacyjne)
Wybrane zasoby obcojęzyczne:
- The Internet Archive (książki, większość plików muzycznych i filmowych)
- Open Clip Art Library (kilkanaście tysięcy grafik)
- MusOpen (kolekcja plików audio muzyki klasycznej)
- NASA Multimedia Collection (zbiór zdjęć, filmów, wizualizacji 3D, programów komputerowych, kursów e-learningowych)
Licencje creative commons
Składa się na nie zestaw licencji, na mocy których można udostępniać utwory objęte prawami autorskimi. Twórca korzystając z licencji zawsze zachowuje prawa autorskie, przy jednoczesnym umożliwieniu innym kopiowania utworów. Dodatkowo może określić czy ich wykorzystywanie może odbywać się wyłącznie w warunkach niekomercyjnych lub ograniczyć możliwości tworzenia utworów zależnych.
Udostępnienie materiałów na wolnych licencjach oznacza, że każdy może je wykorzystać, poprawić, powielać czy rozprowadzić za darmo lub za opłatą. Wyróżniamy 6 licencji CC, z których tylko 2 są w pełni wolne: CC Uznanie autorstwa 3.0 i CC Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0
Pierwsza z nich pozwala na kopiowanie, zmienianie, rozprowadzanie, przedstawianie i wykonywanie utworu jedynie pod warunkiem oznaczenia autorstwa. Druga na to samo, ale tak długo, jak tylko na utwory zależne będzie udzielana taka sama licencja.
Polskie zasoby na licencjach CC:
- Wikipedia (hasła encyklopedyczne)
- Wikibooks (wolne podręczniki i książki)
- Wikicytaty, Wikisłownik, Wikinews
- OpenStreetMap (mapa całego świata)
- Wolne Podręczniki (podręczniki, materiały edukacyjne)
- Otwórz Książkę (książki naukowe niedostępne już w wersji drukowanej)
Przykłady zasobów zagranicznych:
- Curriki (materiały edukacyjne z nauk społecznych, ścisłych i humanistycznych)
- Conversational American English/Textbook (podręcznik do języka angielskiego.)
- Chartle (baza wykresów i narzędzie do wizualizacji danych statystycznych)
- Free Photo Bank (baza „stockowych” zdjęć)
- Peer 2 Peer Univeristy (artykuły, kursy, konspekty)
- Freemages (zdjęcia, głównie geograficzne)
- Flickr (zdjęcia)
Szukanie otwartych zasobów
Jeśli w wymienionych wyżej serwisach nie udało się znaleźć potrzebnych materiałów można skorzystać np. z wyszukiwarki CC Search. Jest to metawyszukiwarka, która pozwala na przeszukanie zasobów dostępnych w różnych serwisach tj. Google, Youtube, Yahoo, Flickr, Jamendo, Europeana, OpenClipArtLibrary, Fotopedia i innych.
Po wyborze interesującego serwisu, można pozostawić zaznaczone opcje „Szukam czegoś, co można by wykorzystać dla celów komercyjnych; „modyfikować, adaptować lub dalej wykorzystywać”. Dzięki temu ustawieniu otrzymane wyniki będą wyłącznie na wolnych licencjach.
Otwarte zasoby pozwalają skorzystać z wielu materiałów do własnych celów bez obawy o łamanie prawa. Ich podstawą jest możliwość darmowego wykorzystania, bez konieczności pytania o zgodę autorów. Pamiętać należy jedynie o poszanowaniu ich praw czyli określeniu autorstwa czy zachowaniu odpowiedniej licencji.
Źródła:
- http://koed.org.pl
- http://otwartezasoby.pl/otwarte-zasoby-instrukcja-obslugi/
- http://creativecommons.org
- http://domenapubliczna.org/co-to-jest-domena-publiczna/
