Poleganie na zweryfikowanych źródłach to prawdopodobnie jeden z najlepszych sposobów na walkę z rozprzestrzenianiem się dezinformacji. Weryfikacja wiarygodności źródła informacji może być trudnym i czasochłonnym działaniem. Jednak w obecnych czasach należy podchodzić krytycznie do wszelkich informacji znalezionych w sieci.
Co sprawia, że źródło informacji jest wiarygodne?
Kluczem do sukcesu podczas weryfikacji jest bycie krytycznym. Nie zawsze od razu wiadomo, które źródła można uznać za wiarygodne, dlatego tak ważne jest każdorazowo ocenienie informacji. Jednym ze sposobów weryfikacji jest ocena źródła według poniższych kryteriów.
Autorytet
(Kto jest autorem? Jakie są kwalifikacje autora? Kim jest wydawca?)
Jednym z najważniejszych kryteriów oceny źródła jest zbadanie, jaki organ, osoba, instytucja bądź agencja jest odpowiedzialna za daną witrynę. Podczas oceny witryny pod kątem autorytetu należy szczególnie uważać na strony, w których autor lub organizacja sponsorująca nie są jasno określone. Sponsor witryny często odpowiada za zamieszczane treści, przez co informacje mogą być zgodne z jego interesami i poglądami. Przy pomocy rejestru WHOIS, np. who.is, można znaleźć informację na temat właściciela domeny, w tym jego adres oraz dane kontaktowe. Dzięki tym informacjom możesz bezpośrednio skontaktować się z właścicielem w celu weryfikacji informacji oraz kompetencji do wypowiadania się na dany temat.
Cel
(Jaki jest cel źródła? Kim są odbiorcy źródła?)
Znajomość motywu powstania strony może pomóc ocenie jej zawartości. Niektóre witryny mają na celu informowanie, przekonywanie albo parodiowanie czegoś lub kogoś. Jednym ze sposobów określenia celu witryny jest zbadanie jej adresu URL:
- .org – strony internetowe organizacji non-profit,
- .com – strony firm lub strony komercyjne,
- .net – strony przeznaczone dla firm i osób indywidualnych,
- .edu – strony organizacji edukacyjnych,
- .gov – strony rządowe,
- .de – strony pochodzące z danego kraju.
Zakres
(Czy linki prowadzą do zewnętrznych źródeł? Jaki jest stopień pogłębienia tematu?)
Źródło informacji powinno zawierać odnośniki do weryfikowalnych źródeł w celu potwierdzenia pierwotnych informacji. Jeżeli strona zawiera tylko linki do własnych stron bądź do witryn o niskim autorytecie, wówczas źródło może być niewiarygodne. Dodatkowo istotne jest ustalenie czy autor, przedstawiając dane zagadnienie, zajmuje się całością tematu czy tylko porusza jeden aspekt tematu.
Aktualność
(Kiedy opublikowano informację? Czy jest informacja, kiedy strona była ostatnio aktualizowana? Czy podane linki są aktywne?)
W zależności od typu informacji niektóre treści są wrażliwe na czas. Dlatego wiarygodne źródło informacji ma oznaczoną datę publikacji oraz ewentualne aktualizacje i edycję treści. Co więcej odnośniki do źródeł informacji powinny być odpowiednie i aktualne.
Obiektywizm
(Czy informacje obejmują fakty, opinie lub propagandę? Czy witryna próbuje coś wyjaśnić, poinformować, przekonać lub sprzedać? Kim jest autor i czy jest związany z organizacją? Czy powiązanie autora z instytucją lub organizacją może mieć wpływ na te informacje?)
Obiektywna strona prezentuje informacje z minimalną stronniczością, przedstawiając więcej niż tylko jedną perspektywę. Należy upewnić się, że każdą znalezioną informację można potwierdzić innymi informacjami opublikowanymi w innych źródłach.
Warto pamiętać, że weryfikacja źródeł informacji prawie nigdy nie jest niezawodna, to bardziej szukanie wskazówek i zbieranie dowodów. Dlatego weryfikacja może czasami zająć kilka minut albo będziemy musieli jej poświęcić więcej czasu. Może też się zdarzyć, że weryfikacja będzie bezowocna i jedynym możliwym działaniem będzie poddanie się.
