Niejednokrotnie spotykam się z pytaniem, co przeczytać, żeby wiedzę dotyczącą białego wywiadu poszerzyć. Sprawa nie jest taka prosta, jakby się mogło z początku wydawać. Dlaczego? Biały wywiad to taka działka, w której nie da się wiedzy przekazać li tylko w formie suchego podręcznika – gotowca, który zawsze i dla każdego będzie tak samo przydatny, i będzie zawsze aktualny.
Po pierwsze w researchu wiedzę zdobywa się poprzez praktykę i pozyskuje ją, realizując kolejne projekty oraz podejmując kolejne wyzwania. Nie ma dwóch takich samych spraw, zadań i wyzwań. I choć ramowe działania będą się powtarzać, to źródła czy sposoby pozyskiwania konkretnej informacji mogą być dla nas za każdym razem nowym wyzwaniem. Po drugie – Internet to środowisko dynamiczne. Źródła które istnieją w tej chwili – za chwilę mogą przestać funkcjonować. Strony, które odwiedzaliśmy jakiś czas temu – raptem przestają być aktualizowane. Po trzecie po OSINT sięga się w bardzo wielu dziedzinach. Inne źródła będą nam potrzebne podczas analizy finansowej, inne gdy będziemy robić research dla eksportera, jeszcze inne gdy będziemy szukać informacji dla naukowca albo instytucji kultury.
Wiedza zawarta w książkach czy artykułach jest nieoceniona. Można się z nich nauczyć podstaw działania czy sposobów na organizowanie researchu. Dowiedzieć się – kolokwialnie mówiąc – „z czym co się je” i czego wśród źródeł szukać. Pamiętajmy tylko o tym, że ten typ publikacji w przypadku OSINT-u, a dokładnie konkretnych źródeł informacji, może się szybko zdezaktualizować.
Poniżej osiem tytułów, do których warto zajrzeć. Umieściłam tu też starsze publikacje, bo mimo tego, że wydane już jakiś czas temu, ciągle stanowią dobre źródło podstawowej wiedzy dla kogoś, kto białym wywiadem i OSINT-em chciałby się zajmować. To subiektywny wybór książek w języku polskim. Wybór, choć i tak na polskim rynku nie jest ich wiele. Kolejność przypadkowa.
1. Wywiad biznesowy: praktyczne wprowadzenie / pod redakcją Aleksandry Bielskiej i Pawła Smółki. [Piaseczno]: Wydawnictwo Nieoczywiste – imprint GAB Media, 2017.
Recenzję tej książki mogliście już kiedyś przeczytać na Rynku Informacji. Dobre źródło, żeby ułożyć sobie w głowie, z czym wywiad biznesowy jest związany i jakie metody w tej działce się stosuje. Sporo informacji o tym, jak działania wywiadowcze zorganizować, więc ktoś, kto prowadzi bądź będzie prowadził komórkę wywiadowczą w firmie znajdzie tu sporo użytecznych podpowiedzi.
2. Biały wywiad: otwarte źródła informacji – wokół teorii i praktyki/ pod red. nauk. Wojciecha Filipkowskiego i Wiesława Mądrzejowskiego. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, 2012.
Znajdziecie tu nieco teorii i wiedzy o tym czym w ogóle „biały wywiad” jest. Dowiecie się też, jak informacje z otwartych źródeł wykorzystują instytucje finansowe oraz policja czy prokuratura. I przeczytacie parę słów na temat metod wydobywania i analizy danych.
3. Wykorzystanie otwartych źródeł informacji w działalności wywiadowczej: historia, praktyka, perspektywy / Bartosz Saramak. Warszawa : Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych. Uniwersytet Warszawski, 2015.
To praca naukowa, ale jak ktoś chce poczytać o potencjałach i ograniczeniach białego wywiadu oraz o jego historii, będzie jak znalazł. Jest scharakteryzowanych kilka otwartych źródeł informacji, więc dobry materiał dla tych osób, które chcą w ogóle wiedzieć czego i gdzie można szukać.
4. Infobrokering – sztuka pozyskiwania, analizy i ewaluacji informacji = Infobrokering – the art of acquiring, analyzing and evaluating information/ pod redakcją Daniela Midera. Warszawa : Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego: Dom Wydawniczy ELIPSA, 2019.
To najświeższa publikacja zbiorowa, dla zmyłki opublikowana jako tom 54 Studiów Politologicznych, ale niech was to nie zwiedzie. Polecam zwłaszcza autorski przegląd wybranych technik i narzędzi Daniela Midera – prawdziwe złoto!
5. Wywiad gospodarczy i polityczny: podręcznik dla specjalistów ds. bezpieczeństwa, detektywów i doradców gospodarczych / Kazimierz Turaliński. Kraków: Wydawnictwo Artefakt.edu.pl, 2015.
To taka pozycja, od której chyba wszyscy kiedyś zaczynali. Bardzo stara, jak na tempo dzisiejsze, ale – tak jak już pisałam – podstawy są niezmienne, więc ta książka będzie dobrym punktem wyjścia dla kogoś, kto dopiero zaczyna zabawę z OSINT-em.
6. Analiza informacji w służbach policyjnych i specjalnych/ Jerzy Konieczny (red.). Warszawa: Wydawnictwo C. H. Beck, 2012.
To pozycja dla tych, którzy wolą bardziej kryminalne klimaty. Znajdziecie tu teoretyczne podstawy analizy kryminalnej, profilowania i wywiadu. Jest tu też rozdział poświęcony wykrywaniu wewnątrzkorporacyjnych nadużyć gospodarczych czy analizom w administracji skarbowej. No i analiza w kontrwywiadzie, terroryzmie i wywiadzie zagranicznym
7. Źródła informacji dla dziennikarza/ Kazimierz Wolny-Zmorzyński [et al.]. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, cop. 2008.
Tytuł w ogóle nie OSINT-owy, ale nie od dziś wiadomo, ze niezłą researcherską robotę potrafią robić też dziennikarze. Stąd też polecam podręcznik, który o źródłach w tym fachu właśnie mówi. Ciekawy rozdział o tym, czy i jak korzystać z materiałów public relations!
8. Otwarte źródła informacji w działalności wywiadowczej/ Krzysztof Liedel, Tomasz Serafin. Warszawa: Difin, 2011.
Sporo tu o działalności wywiadowczej, ale znajdziecie też fajny rozdział poświęcony otwartym źródłom informacji. A oprócz tego parę słów o wywiadzie gospodarczym i wywiadzie jawnoźródłowym w polskich służbach specjalnych.
A Wy co macie na swoich półkach?